بررسی موضوع سلسله مراتب در تنظیمات Settings نرم‌افزار سیویل تری دی

بحث سلسله مراتب در تنظیمات نرم افزار ورتیکالی همچون اتوکد سیویل تری دی مبحث بسیار تخصصی می باشد که هر مهندس طراح نقشه راه و شهرسازی باید از این موضوع اطلاعات کاملی را در اختیار داشته باشد تا در نهایت بتواند به بهترین شکل ممکن در کار با ترسیمات مورد نظر پیش برود. در این آموزه مدرس بطور جامع بحث Hierarchy در Settings این نرم افزار را شرح داده است.

بررسی تب Settings پالت Toolspace

در بخش قبلی ما پالت Toolspace را در Civil 3D معرفی کردیم و گفتیم از چهار تبی که در پالت Toolspace واقع شده‌اند، یکی از آنها تب Settings می‌باشد و قرار شد در یک درس آموزشی مجزا به بررسی تب Settings از پالت Toolspace بپردازیم و الان می‌خواهیم همین کار را انجام دهیم. تب Settings نه تنها اجازه می‌دهد تنظیمات پیرامون نقشه را انجام بدهیم که نحوه سفارشی‌سازی تنظیمات یکی از مواردی است که الان می‌خواهم درمورد آن توضیح بدهیم، بلکه یک دسته‌بندی عالی از همه انواع استایل‌های موجود پیرامون هر آبجکتی را هم در اختیار ما قرار می‌دهد. در این مورد هم اگر خاطر شما باشد قبلاً گفتم هر استایلی نحوه نمایش یک آبجکت بخصوص را مشخص می‌کند.
مثلاً در ساختار درختی Surface ما علاوه بر استایل‌های surface، استایل‌هایی را هم در بخش label styles، بعنوان استایل‌های لیبل‌ها داریم که این استایل‌ها وابسته به استایل‌های surface مرتبط هستند.
مشخص است که استایل‌های هر دسته‌بندی مجزایی در اینجا، می‌تواند حاوی پُشته بلندی از استایل‌هایی باشد که نحوه نمایش‌های متفاوت هر آبجکت با آنها کنترل می‌شود. مثلاً دیدید وقتی آمدم استایل‌های surface را با کلیک روی مربع کنار surface Styles گسترش دادم، متوجه استایل‌های مختلفی که نحوه نمایش‌های متنوعی از آبجکت surface را ارائه می‌دهند، شدیم.
پس این تنوع زیاد در استایل‌ها می‌تواند بیانگر این موضوع باشد که قبل از شروع بکار با Civil 3D تنظیمات زیادی وجود دارد که باید بسته به نیاز کارفرما و سازمان مورد نظر بیایم و بهترین نحوه ممکن آنها را سفارشی کنیم.
خب؛ خوشبختانه سیویل تری دی، نرم افزاری که از اتودسک به ما عرضه شده است، از قبل برای ما تمپلیت‌های آماده‌ای را فراهم کرده، و اکثر شرکت‌ها هم بجای دستکاری این تنظیمات یا از آن تمپلیت‌ها استفاده می‌کنند، یا اینکه کمی تمپلیت‌های اتودسک را دستکاری می‌کنند و برچسب شرکت خود را روی آن می‌زنند و در کار با آن تمپلیت شخصی‌سازی شده پیش می‌روند. خب ادامه می‌دهم؛ صرفنظر از استایل‌های یاد شده، قسمت Settings تنظیمات پیشفرض را هم در کنترل خود دارد.

سلسله مراتب در تنظیمات Settings

خب اینجا در تب Settings یک سلسله مراتب در نحوه ارائه تنظیمات به ما عرضه شده، یک سلسله مراتب در تنظیمات، جالب نیست؟ وقتی به دانشجوها می‌گویم در تنظیمات یک نرم‌افزار می‌شود سلسله مراتب تعریف کرد، یک لحظه پیشرفت علم جلو چشمانم می‌آید و به خودم می‌گویم اگرهر چند وقت یکبار اطلاعات مهندسی خود را آپدیت نکنم یک روز می‌شود که شاید یک مهندس جوان صحبت‌هایی کند، که من با تجربه‌ای که در این همه سال در کار بدست آورده‌ام، از حرف‌های آن چیزی عایدم نشود. بله؛ سلسله مراتب در تنظیمات که از اعمال تنظمیات روی شاخه بالاتر باعث می‌شود، شاخه زیری با تنظیمات جدیدی ارائه شود.

تنظیمات نقشه (drawing)

برای نشان دادن این موضوع پیش می‌روم و روی نام طراحی کلیک راست می‌کنم، منوی مربوط به تنظیمات پیشفرض آن ظاهر می‌شود؛ تنظیمات دیفالت label stylesها را که شامل استایل‌های متنی است، مثل تنظیم ارتفاع متون، و از این قبیل تنظیمات، را می‌توانیم از قسمت یاد شده دستکاری کنیم.
خب؛ در ادامه تنظیمات طراحی یا Drawing نشان داده شده است و از قسمت مذکور قابل دستکاری است.
اجازه بدهید با کلیک روی Edit Drawing Settings وارد محل تنظیم، تنظیمات نقشه بشویم تا ببینیم تنظیماتی که می‌شود به آنها دسترسی داشت، چه تنظیماتی هستند.

تنظیمات بخش Units and Zone

خب، می‌بینیم که ابزارهای زیادی برای کنترل تنظیمات طراحی‌ها به ما عرضه شده است.
مثل scale یا مقیاس که با اعداد نمایش داده شده در نوار پایین ارتباط دارد و می‌بینیم که هر دو فعلاً دارند به یک مقیاس مشخص اشاره می‌کنند.
خب در ادامه قسمتی هست که تنظیم سیستم‌های مختصاتی را در آن داریم که با نقشه ما در ارتباط هستند.

تنظیمات بخش Object Layers

علاوه بر آن تب تنظیماتی مورد نظر، ما همچنین در همین کادر محاوره‌ای باز شده، تب Object Layers را داریم.
وقتی دارید بعنوان مثال، یک alignment ایجاد می‌کنید، نرم افزار آبجکت‌هایی که در حین تعریف alignment، سفارشی می‌کند را، به شکل بلوک‌های خیلی smart، dynamic و کنترل شده‌ای در نظر می‌گیرد. واقعاً نمی‌دانم معادل واژه‌های smart و dynamic مناسب جمله‌بندی‌های من هستند یا نه! هر چند دوست ندارم برای هر کلمه‌ای از معادل فارسی آن استفاده کنم، چون باعث می‌شود بدتر گیج بشوید؛ پس بهتر است در حین مشاهده ویدئوها، کمی بیشتر حواس خود را جمع کنید. پس به اینجا رسیدیم که در حین تعریف یک alignment، یکسری بلوک بعنوان آبجکت‌های هندسی تعریف می‌شوند، خب وقتی یک بلوک ایجاد شد، حالا چه یک خط باشد، چه یک دایره باشد یا چه یک مربع، آنوقت است که می‌شود گفت هر یک از آبجکت‌ها می توانند لایه‌های بخصوص خود را داشته باشند. بطور قطع وقتی شما بلوک تعریف شده‌ای را به طراحی خود اضافه کردید، در واقع کل بلوک را به لایه‌های مرتبط با آن تعمیم داده‌اید.
پس با این تفاسیر و باتوجه به کادر محاوره‌ای موجود، وقتی ما یک alignment ایجاد می‌کنیم، بصورت پیشفرض alignmentهای ما بطور خودکار به لایه‌ای که اسم آن با عبارت C-UTIL-ALIN معرفی شده، به ترسیم اضافه می‌شوند. و حتی ممکن است در یک سطح بالاتر، یعنی در کامپوننت مادر، این لایه، در لایه‌های متفاوت تر دیگری هم قرار بگیرد؛ لایه‌هایی که تماماً بوسیله استایل‌ها کنترل می‌شوند. پس تنظیمات تب Object Layers در واقع روی تمام آبجکت‌های المان بزرگتر و شیءِ کلی‌تری که ما در حال کار با آن هستیم، مثلاً روی یک alignment اعمال می‌شوند و تمام تنظیمات آن از اینجا قابل رؤیت هستند.

تنظیمات بخش Abbreviations

خب مورد بعدی، تب Abbreviations هست، و داخل آن برچسب‌های اسمارتی را داریم که بطور اتوماتیک روی alignmentsهای ما و همچنین روی superelevationهایی که در حال کار با آنها هستیم، اعمال می‌شوند و تنظیمات آنها از اینجا قابل کنترل هستند.
خب اگر ما در بخشی که می‌بینیم اتودسک تمام مقادیر را خودش تنظیم کرده، یک لیبلی را با یک برچسب همراه کردیم، خب آنوقت اگر بعنوان مثال آمدیم و یک alignment ساختیم، چون بعنوان مثال آمدیم و لیبل فیلد Alignment Beginning را با دو حرف مخفف BP مشخص کردیم، پس در اول مسیر بطور اتوماتیک مشاهده می کنیم که لیبل BP روی نقشه درج می‌شود. آیا تا بحال دقت کرده‌اید که روی نقشه، شما لیبل BP دیده‌اید یا نه؟
یک موضوعی در سیویل هست با نام station and offset: یک مثال بگویم و اینکه در مسیر یک Alignment 200 متر حرکت کنید، آنوقت بایستید، و 90 درجه بسمت راست بچرخید و 4 متر جلوتر بروید، در این مثال به نقطه‌ای می‌رسید که حاوی مقادیر station and offset هست، که 200 متری که در مسیر Alignment حرکت کردید می‌شود station و آن 4 متر می‌شود offset. حالا بیایم سراغ کادر محاوره‌ای مورد نظر: اینجا به ما نشان داده، اگر زمانی لیبل‌های station and offset را در نقشه خود قرار بدهیم و در تعیین offset متوجه بشویم که بعد از پیمودن مسیر station به سمت مثلاً چپ چرخیدیم تا به نقطه station and offset برسیم، آنوقت مقدار offset روی نقشه با لیبل L برچسب می‌خورد یا LT ؛ خب تا حالا شده لیبل‌های L یا LT را روی یک نقشه اتوکد الکتریکال ببینید؟ شما اگر این مقدار موجود در فیلده left را سفارشی کنید، می‌توانید پیش رفته و کل کلمه مورد نظر خود را بعنوان برچسب سفارشی کنید. بهرحال این برچسب‌ها را می‌توانید در قسمت یاد شده تعریف کنید.

تنظیمات بخش Ambient Settings

بخش بعدی Ambient Settings است. Ambient Settings شبیه به واحدهای اندازه گیری‌ای که در طراحی‌های اتوکد وجود دارد عمل می‌کنند.
و این واحدهای اندازه گیری را اینجا هم داریم چون می‌دانیم داریم با یک نرم افزار بر پایه اتوکد کار می‌کنیم. مثلاً واحدهای اندازه گیری خطی، واحدهای اندازه گیری وابسته به معماری، واحدهای اندازه گیری اعشاری و واحدهای مشابه اینها را می‌توانیم سفارشی و تنظیم کنیم. همچنین می‌توانیم واحدهای اندازه گیری angular یا زاویه‌ای را هم تنظیم کنیم. آیا شما هم جزء طراح‌هایی هستید که ترجیح می‌دهید از واحدهای اعشاری یا شعاعی یا نقشه برداری یا شبیه به اینها در کار خود استفاده کنید؟ خب اگر اینطوری هستید پس بدانید اینجا باید آنها را تنظیم کنید؛ و البته دقت این واحدهای اندازه گیری هم مهم است که آنها را هم در همین مسیر باید تنظیم کنید. Civil 3D از این هم فراتر می‌رود و می‌گوید ما به چیزی بیشتر از واحدهای ساده: خطی و زاویه‌ای نیاز داریم. می‌گوید ما مهندسان باید به اطلاعات بیشتری دسترسی داشته باشیم تا بتوانیم نیازهای صنعت را برطرف کنیم.
یعنی مثلاً وقتی با elevationsها کار می‌کنیم می‌پرسیم که واحد اندازه گیری ما چیست و سطح دقت ما چقدر است؟
و وقتی با stationsها کار می‌کنیم می‌پرسیم واحد اندازه گیری ما چیست و سطح دقته ما چقدر است؟ وقتی من در این سطح داخل نرم افزار دقیق می‌شوم از خود می‌پرسم چرا ما نباید بجای اینقدر واحد درسی دانشگاهی از همان ابتدا نیاییم و این نرم افزار را به دانشجوهای خود یاد بدهیم تا وقتی فارغ التحصیل شدند بجای اینکه دانشجوها دنبال کار باشند، صنعت به سراغ اینچنین دانشجوهای ماهری آید. بهرحال اینجا حتی وقتی هم داریم با stationsها کار می‌کنیم می‌توانیم مشخص کنیم واحد اندازه گیری و precision یا سطح دقت ما چطور اعمال بشود.
حتی از پایین‌تر هم می‌توانم با فیلد حائل موقعیت (Station Delimiter Position)، سطح دقت را برای یک stations تعریف کنیم.
اگر در ایالات متحده آمریکا باشیم مقدار حائل به شکل 1 بعلاوه دو صفر هست. همانطور که می‌بینیم و اگر بر اساس متریک یا یک کشور دیگر بسنجیم می‌تواند مقدار حائل، بصورت 1 بعلاوه سه صفر تنظیم شود.
حتی وقتی با gradeها و slopeها کار می‌کنید هم همین مصداق وجود دارد.
مثلاً در کار با slope، وقتی نرم افزار می‌خواهد شیب را محاسبه کند، خب آنوقت می‌خواهیم از چه فرمتی پیروی کند. به فرمت اینجا توجه کنید که نسبت Run to rise یا نسبت طول به ارتفاع را در نظر گرفته. پس با این تظیمات، وقتی مقدار شیب 3 را به نرم افزار بدهیم، مقدار سه بمعنای یک نسبت، 3 به یک است نه 3 درصد.
ابزارهای زیادی در تب Ambient Settings هستند، ولی ما نمی‌خواهیم وقت خود را با تغییر این تنظیمات مثلاً تغییر سطح دقت  فیلد precision تلف کنیم، بلکه قصد داریم، ببینیم چطور می‌شود با عملکردها و دستورات تعبیه شده در نرم افزار کار کرد و درواقع می‌خواهیم ابزارهای آنرا تنظیم و کنترل کنیم و ببینیم این نرم افزار چطور کار می‌کند.
بعضی از تنظیمات دیگر در بخش General شامل این موارد هستند: Driving Direction برای تنظیم جهت حرکت، Save Command Change برای ذخیره کردن تغییرات دستورات و Show Tooltips برای نشان دادن Tooltipsهایی که بشکل پاپ آپ در نرم افزار ظاهر می‌شوند.
پس کنترلرهای زیادی در Ambient settings وجود دارند و در چند لحظه آتی می‌خواهیم تأثیر این قبیل تنظیمات را، در پیکربندی فی‌چِرهای مختلف مشاهده کنیم. در واقع اگر دقت کرده باشید آمدیم و در روابط والد و فرزندی خود، شاخه مادر تنظیمات را بررسی کردیم، و حالا می‌خواهیم در سلسله مراتب تنظیمات خود برویم سراغ زیر شاخه‌ها و فی‌چرهای فرزند. در کل اینطور بگویم: Ambient settings جریان کلی کار را، در نرم افزار کنترل می‌کند.
خب تا اینجا هر آنچه گفته شد، پیرامون تنظیمات نقشه یا drawing بود. تمام تنظیماتی که دیدید، تنظیمات اصلی برای شروع کار با نرم افزار بودند.

تنظیمات Surface

حالا اگر یک فی‌چِر خاص را در یک سطح پایین‌تر در نظر بگیریم و روی آن کلیک راست کنیم، می‌بینیم که همان گزینه‌های قبلی را اینجا هم داریم، یعنی گزینه‌های Edit Feature Settings و Edit Label Style Defaults را. پس ما هم می‌توانیم Label Style Defaults را برای کل طراحی خود تنظیم کنیم و هم می‌توانیم بعد هم پیش رفته و روی فی‌چر خاصی آنرا مثلاً فقط برای surfacesها به شکلی دیگر هم تغییر بدهیم. یعنی استایل کل لیبل‌های نقشه به یک شکل باشند بجز استایل‌های فی‌چِر surfaces.
خب بیایید یک نگاهی به Feature Settings مربوط به surface بیندازیم.
همانطور که مشاهده می‌کنید در قسمت Feature Settings، تنظیمات مربوط به ambient settings هم بخوبی مشاهده می‌شوند.
ambient settings در واقع دارد اطلاعات را از تنظیمات سرشاخه مادر یعنی از نقشه‌ای که چند لحظه پیش آنرا باز کردیم می‌خواند. یعنی از drawingای که درست در اینجا است.
و می‌توانیم این اطلاعات را override کنیم، بدون اینکه تأثیری روی والد بگذارند؛ یعنی بگوییم وقتی با surfacesها داریم کار می‌کنیم می‌خواهیم این تغییرات اعمال و سفارشی شوند نه تنظیماتی که برای نقشه کلی و سلسله مراتب بالاتر تنظیم شد.
علاوه بر این تنظیمات خاص‌تری هم برای فی‌چر و زیر شاخه‌ها تعریف شده و وجود دارند که مثلاً در این مورد می‌شود به تنظیماتی اشاره کرد که در Default Styles قرار گرفته‌اند، پس وقتی یک surfaces ایجاد می‌کنیم می‌توانیم استایل‌های پیشفرضی که قرار است با تعریف سطح سفارشی شوند را از اینجا شخصی‌سازی کنیم. اصلاً تا بحال یک default style سفارشی کرده‌اید؟
بهرحال هر زمانی که بخواهیم می‌توانیم به این مسیر بیایم و تنظیمات مد نظر را تغییر بدهیم و این مورد بیشتر می‌تواند شبیه به تنظیمات مربوط به لایه‌های فعلی باشد. مثل وقتی که در اتوکد یک خط یا دایره ایجاد می‌کنیم تنظیمات پیشفرض روی آنها اعمال می‌شوند، این default style هم یک همچین کاری را میکنه.
پس مجدد یادآور می‌شوم هر گاه که خواستیم می‌توانیم آنها را تغییر بدهیم ولی بعنوان یکی اصل باز هم یادآور می‌شوم که اگر این تنظیمات پیشفرض را همینطور رها کنید و از همین موارد استفاده کنید کار خود را ساده‌تر کرده‌اید چرا که بنظر ما، طراحان اتودسک بهتر می‌دانند نیازهای ما در کار با این نرم افزار چگونه بهتر مرتفع می‌شوند.

• کادر محاوره ای تنظیمات نقشه کشی یا Drafting Settings
• فصل 02: رابط کاربری اتوکد سیویل تری دی
• آموزش کار با پالت Toolspace در اتوکد سیویل تری دی
• فصل 01: مباحث اولیه جهت شروع بکار با نرم افزار مایکروسافت ورد
• مدیریت Propertyها (ویژگی‌ها) در اتوکد مکانیکال

تنظیمات Profile

یکی از مثال‌های خوب دیگری که می‌توانم پیرامون مبحث تنظیمات فی‌چرهای زیرشاخه خدمت شما ارائه بدهم تنظیمات مرتبط با فی‌چر Profile می‌تواند باشد.
در کادر محاوره‌ای تنظیمات مرتبط با این فی‌چر، نه فقط تنظیمات مرتبط با استایل‌های پیشفرض یعنی default styles را در اختیار داریم بلکه در قسمت Profile Creation خیلی تنظیمات دیگری هم در دسترس ما است.
تنظیماتی مثل Passing Eye Height و Stopping Eye Height و Headlight Angle و Headlight Height و غیره.
تنظیماتی که به تعیین stopping sight distance و passing sight distance و از این قبیل موارد در تعریف یک پروفایل کمک می‌کنند. پیشنهاد می‌دهم بروید و در مورد هر کدام از Sight distanceهای یاد شده تحقیق کنید، چون یک مهندس مسلط در حین طراحی نیاز اساسی پیدا می‌کند که این فواصل را رعایت کند، ولی بعنوان مثال اگر بخواهم stopping sight distance را شرح بدهم، عبارت است از فاصله‌ای که در حین طراحی جاده باید اعمال شود و این فاصله به اندازه‌ای باشد که راننده در بدترین حالت بتواند وسیله نقلیه خود را قبل از برخورد با مثلاً عابر پیاده یا وسایل نقلیه موجود در جاده‌های پیشرو متوقف کند.
پس دیدید که در تنظیم فی‌چرها، کنترلرهای زیادی دخیل هستند، که با تنظیمات کلی نقشه و Drawing در بالاترین سطح خود در این روابط سلسله مراتبی، در بخش ambient settings شروع می‌شوند.
که می‌شود برخی از آن تنظیمات را در سطوح بعدی override کرد. و دیدیم که فی‌چرهای خاصی از نقشه و از هر یک از تنظیمات دلخواه را هم می‌شود تغییر داد.

تنظیمات Commands

ولی با تمام این تفاسیر هنوز این سلسله مراتب قابلیت‌های دیگری، هم دارد. یک سطح دیگر از این سلسله مراتب وجود دارد، این سطح از تنظیمات در هر یک از این فی‌چرها در قالب یک پوشه بنام Commands وجود دارد، که هر Commandsای با فی‌چر خود در ارتباط است، و پوشه Commands در لیست فی‌چر وجود دارد.
اگر روی یکی از این دستورات موجود در پوشه Commands فی‌چر Point کلیک راست کنیم، یک منو برای تغییر تنظیمات آن ظاهر می‌شود که با کلیک روی عبارت Edit Command Settings، کادر محاوره‌ای ambient settingsای باز می‌شود که اطلاعات را از ambient settings فی‌چر آن که در حال حاضر فی‌چر Point هست می‌خواند. ambient settings از نوع feature هم که گفتیم اطلاعات را از تنظیمات نقشه و یک سطح بالاتر یعنی شاخه والد آن می‌خواند. تا اینجا دیگر منظور ما را از سلسله مراتبی که گفتیم می‌تواند بین تنظیمات یک نرم افزار برقرار بشود را فهمیدید؟ بله! یک سلسله مراتب بین تنظیمات در Civil 3D وجود دارد.
می‌بینید که اینجا هم تنظیماتی شبیه به تنظیمات موجود در فی‎چرها را داریم مثل تنظیمات Default Styles.
و نکته آخر اینکه با وجود یک همچین آیکن‌هایی می‌شود گفت، که تنظیمات خاصی برای دستوراتی که در این سطح از تنظیمات، یعنی Commandها، همراه با آیکن تعریف شده‌اند، سفارشی و اعمال شده، و تنظیمات این قبیل دستوراتی که آیکن دارند تغییر کرده و با سناریویی جدید قابل اجرا هستند. ابزارهای خاص آیکن‌های مشخصی دارند که فقط برای آن دستور قابل اجرا هستند.
خب در این مورد، اینجا تنظیماتی خاص و سفارشی شده برای دستور default layerای داریم که زیرشاخه سلسله مراتب تنظیمات فی‌چره points هست و این قبیل از تنظیمات سفارشی شده می‌توانند پایین‌ترین سطح از تنظیمات در سلسله مراتب این نرم افزار برای تب settings بحساب آیند.

جمع بندی

پس تب Settingsای که در پالت Toolspace قرار دارد، مثل کلید موفقیتی برای دستیابی به نتیجه نهایی مد نظر طراحی ما است، و همانطور که دیدیم با شخصی‌سازی آن طراحی ما آنطور که می‌خواهیم بنظر می‌رسد و آنطور که انتظار داریم رفتار می‌کند. علاوه بر این قبل از شروع طراحی‌ها انجام این تنظیمات و سفارشی سازی تنظیمات هر سطح از استایل‌ها، سرعت انجام کار ما را افزایش می‌دهد. اگر در یک شرکت کار می‌کنید به احتمال زیاد یک نفر قبلاً برای شما یک قالب طراحی کرده است و از قبل آمده و همه این تنظیمات را بسته به حال و هوای پروژهای شرکت سفارشی کرده، ولی با این حال شرکت اتودسک قالب‌های آماده بسیار عالی‌ای را همراه با سورس اصلی نرم افزار به ما ارائه داده و در کل چون می‌توانیم قبل از طراحی این سلسله از مراتب را به وسیله تب Settings برای هر نقشه‌ای بدلخواه با سازوکاری مجزا سفارشی کنیم، می‌شود گفت وجود این تنظیمات، می‌تواند خیلی ارزشمند باشد و ما را می‌تواند به یک کاربر کارآمد و مؤثرتر در کار با Civil 3D تبدیل کند و این تنظیمات کارآمدی لازم برای کار با Civil 3D را در اختیار ما قرار می‌دهد.